Hoe ons zenuwstelsel bijdraagt aan herstel
Depressie is een complexe aandoening die niet alleen onze emoties en gedachten beïnvloedt, maar ook diep geworteld is in de manier waarop ons lichaam reageert op stress en onveiligheid. De polyvagaaltheorie, ontwikkeld door Dr. Stephen Porges, biedt een nieuw perspectief op depressie door te kijken naar de rol van het autonome zenuwstelsel. Dit inzicht helpt ons beter te begrijpen waarom depressie ontstaat en hoe het lichaam en geest beïnvloedt.
Wat is de polyvagaaltheorie?
De polyvagaaltheorie beschrijft hoe ons autonome zenuwstelsel functioneert op drie niveaus, elk met een eigen reactie op stress en veiligheid:
- Ventrale vagale staat (sociale betrokkenheid):
Dit is de toestand waarin we ons veilig voelen, sociaal verbonden zijn en ons lichaam optimaal functioneert. Hierin voelen we rust, energie en emotionele stabiliteit. - Sympathische staat (vecht-of-vlucht):
Bij dreiging schakelt het zenuwstelsel over naar een actiemodus. Hartslag en ademhaling versnellen, en het lichaam bereidt zich voor op fysieke of mentale inspanning. - Dorsale vagale staat (bevriezen of afsluiten):
Bij overweldigende stress of wanhoop kan het zenuwstelsel “uitschakelen.” Dit resulteert in vermoeidheid, isolatie, gevoelloosheid of hopeloosheid, symptomen die sterk lijken op depressie.
Depressie en de Polyvagaaltheorie
De link tussen depressie en de polyvagaaltheorie
Bij depressie is het autonome zenuwstelsel vaak ontregeld, waarbij iemand vastzit in de dorsale vagale staat. Dit betekent dat het lichaam zichzelf beschermt door zich terug te trekken en energie te besparen, wat leidt tot veel van de symptomen die met depressie geassocieerd worden:
1. Emotionele symptomen
- Gevoelens van leegte, verdriet en hopeloosheid.
- Afgesneden voelen van anderen, zelfs in sociale situaties.
2. Fysieke symptomen
- Vermoeidheid en weinig energie.
- Spierspanning, hoofdpijn of buikpijn.
- Veranderingen in eetlust en slaappatronen.
3. Cognitieve symptomen
- Moeite met concentratie en besluitvorming.
- Een negatieve kijk op het leven en jezelf.
De polyvagaaltheorie helpt verklaren waarom depressie vaak gepaard gaat met zowel emotionele als fysieke symptomen: het zenuwstelsel beïnvloedt niet alleen hoe we ons voelen, maar ook hoe ons lichaam functioneert.
Depressie en de Polyvagaaltheorie
Hoe kan de polyvagaaltheorie helpen bij herstel?
Herstel van depressie vereist meer dan alleen het aanpakken van gedachten en emoties; het betekent ook het herstellen van balans in het zenuwstelsel. Hier zijn enkele strategieën geïnspireerd door de polyvagaaltheorie:
1. Activatie van de ventrale vagale staat
Het activeren van de ventrale vagale tak van de nervus vagus kan het lichaam helpen overschakelen naar een toestand van veiligheid en verbinding. Dit kan worden bereikt door:
- Sociale verbinding: Tijd doorbrengen met geliefden, zelfs zonder woorden, kan het gevoel van veiligheid vergroten.
- Ademhalingsoefeningen: Langzaam en diep ademen helpt het zenuwstelsel te kalmeren.
2. Regulatie van het zenuwstelsel door beweging
Lichaamsgerichte therapieën zoals yoga, tai chi of zachte stretches activeren het parasympathische systeem en helpen spanning los te laten.
3. NASS-therapy®
Deze therapeutische methode richt zich specifiek op het herstellen van de balans in het autonome zenuwstelsel. Het helpt bij het ontladen van chronische stress en het activeren van de ventrale vagale staat.
4. Koudetherapie
Koudwaterbaden of het gezicht spoelen met koud water kan de nervus vagus stimuleren, wat het zenuwstelsel helpt herstellen.
5. Traumaverwerking
Voor veel mensen met depressie speelt trauma een rol. Traumatherapieën zoals BRTT® of TRB® kunnen helpen bij het verwerken van onverwerkte ervaringen die het zenuwstelsel ontregelen.
Depressie en de Polyvagaaltheorie
Waarom de polyvagaaltheorie hoop biedt
De polyvagaaltheorie benadrukt dat depressie niet alleen een mentale stoornis is, maar ook een reactie van het lichaam op overweldiging en stress. Dit perspectief biedt hoop, omdat het laat zien dat:
- Herstel mogelijk is: Het zenuwstelsel is flexibel en kan opnieuw leren reageren op stress.
- Fysieke aanpak werkt: Behandelingen die gericht zijn op het zenuwstelsel kunnen een aanvulling zijn op therapieën zoals cognitieve gedragstherapie of medicatie.
Door depressie te zien als een toestand van het hele lichaam, in plaats van alleen een mentale stoornis, openen zich nieuwe wegen naar genezing.
Depressie en de Polyvagaaltheorie
Conclusie
De polyvagaaltheorie geeft ons een krachtig model om depressie te begrijpen en te behandelen. Het benadrukt het belang van veiligheid, verbinding en een gereguleerd zenuwstelsel in herstel.
Of je nu ademhalingstechnieken, sociale interacties of therapieën zoals NASS inzet, het herstel van balans in je zenuwstelsel is een essentiële stap op weg naar een leven met meer energie, vreugde en verbondenheid.
Depressie is behandelbaar, en door deze nieuwe inzichten kunnen lichaam en geest samen helen.
Depressie en de Polyvagaaltheorie
Extra ondersteuning nodig?
Praktijk FreeYourMind behandelt met succes cliënten die in het reguliere circuit niet of nauwelijks verbetering merken.
✔︎ Herstellen van SOLK / ALK, en stressgerelateerde klachten. Alternatieve behandelingen voor het blijvend oplossen van o.a. chronische (pijn)klachten, burn-out, angst en depressie.
⎮NASS-therapy⎮ Traumabehandeling met BRTT ⎮ Ademwerk / Breathwork TRB ⎮ Oldpain2go⎮
